همه چیز درباره آی یو دی (IUD)
آی یو دی یا ابزار درون رحمی (IUD) وسیله‌ای به شکل‌های گوناگون (اکثرا T شکل) است از جنس پلاستیک یا فلز که برای پیشگیری از آبستنی درون رحم جایگذاری میشود. آی یو دی مانع ورود اسپرم به رحم و بارور کردن تخمک می شود. استفاده از آی یو دی شاید برای همه خانم ها مناسب نباشد اما با توجه به پیشرفت های اخیر، آی یو دی های امروزی برای اکثر خانم ها قابل استفاده است و استفاده از انها برای مدت طولانی امکانپذیر است.
انواع آی یو دی
در کل ۵ برند آی یو دی در آمریکا وجود دارد که توسط FDA (سازمان غذا و دارو آمریکا) تایید شده است. چهار نوع از آنها به نام های کیلینا، لیلتا، میرنا و اسکیلا مقادیر کمی هورمون پروژسترون (لوونورژسترول (Levonorgestrel) یک داروی پیشگیری از بارداری بعد از مقاربت جنسی، و یا مشکوک به بارداری می باشد. لوونورژسترول یک پروژسترون است و اینکه دقیقا چگونه کار می کند شناخته شده نیست) در بدن آزاد می کنند. این نوع آی یو دی ها پریودی را خفیف تر می کنند و برای کسانی که خونریزی شدید و پریود سخت دارند مناسب است.
نوع پنجم پاراگارد یا آی یو دی تی شکل مسی نامیده می شود. پاراگارد هورمونی نیست و مس موجود در آن سیستم ایمنی را برای جلوگیری از بارداری تحریک می کند. این نوع آی یو دی باعث شدیدتر شدن پریود ماهانه، خصوصا در ماه های اول تعبیه آن در رحم، می شود. اما ای یو دی پاراگارد مدت طولانی تری نسبت به آی یو دی های هورمونی در بدن باقی می ماند.
میزان تاثیر آی یو دی چقدر است؟
اگر آی یو دی به طرز صحیح در رحم تعبیه شود، میزان موفقیت آن بیشتر از ۹۹ درصد است.
مزایای استفاده از آی یو دی چیست؟
- طولانی مدت بودن استفاده از آن : ۳ تا ۱۰ سال برای جلوگیری از بارداری موثرند.
- بدون زحمت و کاملا موثر هستند و اگر یکی از آنها را در رحم تعبیه کنید دیگر نیازی نیست نگران بارداری باشید.
- نسبت به هزینه اش، استفاده از آن به صرفه است.
- برای استفاده در دوران شیردهی موثر هستند.
موارد استفاده از آی یو دی
اکثر خانم های سالم می توانند از آی یو دی استفاده کنند. آی یو دی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی مناسب نیست و در صورت ابتلا به موارد زیر نباید از آن استفاده کرد :
- مبتلا بودن به یکی از انواع بیماری های مقاربتی یا عفونت لگنی
- باردار بودن
- ابتلا به سرطان رحم یا سرویکس
- ابتلا به خونریزی واژینال نامشخص
اگر به مس آلرژی داشته باشید یا دچار بیماری ویلسون باشید (بیماری ویلسون یک اختلال ارثی اتوزوم مغلوب در متابولیسم مس است که در آن تجمع مس در ارگانها و بافت‌های مختلف دیده میشود) نمی توانید از آی یو دی مسی استفاده کنید.
اگر بیماری کبدی و سرطان پستان داشته باشید یا ریسک ابتلا به سرطان پستان در شما بالا باشد، نمی توانید از آی یو دی های هورمونی استفاده کنید.
در برخی موارد نادر، سایز یا شکل رحم می تواند در جایگزینی آی یو دی در رحم مشکل ایجاد کند.
نحوه جایگذاری آی یو دی در رحم چگونه است؟
براي گذاشتن آی يو دي پزشك از شما می خواهد تا در روزهای پایانی خونریزی قاعدگی خود به مطب او بروید زیرا در این زمان دهانه سرویکس نسبت به زمانهای دیگر بیشتر باز است، فقط کافیست چند ساعت قبل از آن از مسکن هایی نظیر ایبوبروفن برای جلوگیری از انقباضات و دردهای شکمی استفاده کنید. پروسه جایگذاری آی یو دی مثل انجام پروسه پاپ اسمیر است. ابتدا باید پاها را روی رکاب مخصوص قرار دهید. سپس دکتر با استفاده از اسپکولوم واژینال یا (speculum) که وسیله‌ای جهت کنار زدن بافتها و فراهم آوردن دید بهتر ناحیه هنگام معاینه است، واژن را باز نگه می دارد. آی یو دی توسط یک لوله باریک وارد واژن می شود. سپس آی یو دی را از داخل لوله به بیرون داخل رحم هدایت می کند و لوله را بیرون می کشد. طول نخ آی‌یو‌دی پس از گذاشتن آن در درون رحم کوتاه شده و انتهای آن در خارج از دهانه رحم و در داخل واژن قرار می گیرد و به مرور توسط ترشحات آن ناحیه نرم میشود. دیدن نخ در معاینه‌های دوره‌ای کمک می‌کند تا پزشک مطمئن شود که آی‌یو‌دی در جای خود قرار دارد. در حین این عمل ممکن است درد و کمی خونریزی و گاها سردرد خفیف به علت درد ناشی از آن را تجربه کنید اما جای نگرانی نیست و ظرف چند روز از بین می رود.
بعد از جایگذاری آی یو دی، چه موقع قابل استفاده است؟
آی یو دی غیر هورمونی پاراگارد به محض تعبیه شدن قابل استفاده است و آی یو دی های هورمونی هم اگر در طول سیکل قاعدگی در رحم جایگذاری شوند بلافاصله قابل استفاده هستند. در غیر اینصورت این نوع آی یو دی ها ۷ روز بعد از جایگذاری قابل استفاده هستند.
طول مدت استفاده از آی یو دی ها چقدر است؟
بستگی به نوع آی یو دی که انتخاب کرده اید دارد:
- ۳ سال برای نوع لیلتا و اسکیلا
- ۵ سال برای نوع کیلینا و میرنا
- ۱۰ سال برای نوع مسی یا پاراگارد
استفاده از آی یو دی تاثیری در پریودی دارد؟
با استفاده از آی یو دی های هورمونی، اکثر خانم ها دردهای قاعدگی کمتری را تجربه می کنند. برخی خانم ها در چند ماه اول لکه بینی های نامنظم را مشاهده خواهند کرد. برخی از خانم ها هم پریودهای خفیف و کوتاه مدت را تجربه می کنند یا کلا پریود نمی شوند. وقتی از آی یو دی استفاده می کنید احتمال بارداری بسیار کم است اما اگر پریود نشدن شما را نگران می کند نی توانید از نوع مسی آن استفاده کنید. پاراگارد یا آی یو دی مسی باعث تشدید پریود و دردهای ناشی از آن می شود که البته به مرور کمتر می شود.
آیا همسر آی یو دی را حین رابطه حس می کند؟
خیر چیزی حین رابطه جنسی قابل لمس و حس توسط همسر نیست اما ممکن است نخ های آی یو دی را گاها حس کند ولی ناراحتی ایجاد نمی کند. این نخ ها به مرور نرم تر می شوند و پزشک می تواند آنها را کوتاهتر کند.
عوارض جانبی استفاده از آی یو دی چیست؟
عوارض جانبی شایع IUD عبارتند از:
- خونریزی نامنظم به مدت چند ماه
- پریودهای کوتاهتر یا سبکتر یا قطع کامل پریود
- علایم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) که شامل سردرد، تهوع، افتادگی پستان، و لک برداشتن پوست است
عوارض جانبی نادرتر IUD شامل موارد زیر است:
دفع : هنگامی اتفاق میافتد که IUD به شکل تصادفی از رحم خارج میشود. اگر IUD از جایش بیرون بیاید پزشک ناچار خواهد بود تا دوباره آن را جایگذاری کند.
سوراخ شدن رحم : که در آن IUD دیواره رحم را سوراخ می‌کند. این وضعیت میتواند سبب خونریزی شدید شده و به عفونت منجر شود.
بیماری التهابی لگن (PID) : که در صورتی امکان وقوع دارد که عمل جاگذاری IUD باعث ورود باکتریها به داخل رحم شود.
آیا می شود آی یو دی جابه جا شود؟
در هر مراجعه منظم به پزشک، آی یو دی توسط پزشک چک می شود. عموما سرویکس آی یو دی را در جای خود نگه می دارد اما در برخی موارد نادر ممکن است در جای خود جابه جا شود، خصوصا اگر :
- تا به حال باردار نشده باشید
- زیر ۲۰ سال سن داشته باشید
- آی یو دی را دقیقا بعد از زایمان اول یا بعد از سقط در سه ماهه دوم بارداری، جایگذاری کرده باشید
- فیبروم رحم داشته باشید
- شکل یا سایز رحم تان غیرمعمول باشد
در اکثر موارد آی یو دی ها هنگام پریودی از بدن خارج می شوند و ممکن است ان را روی پد یا نوار بهداشتی خود مشاهده کنید. بنابراین دائما خود را چکاپ کنید تا مطمین شوید که آی یو دی سر جایش قرار دارد و نخ های آن را می توانید لمس کنید. اگر احساس کردید نخ ها کوتاه یا بلند شده اند یا خود آی یو دی در سرویکس وجود ندارد، مطمئنا جا به جا شده است. در اینگونه موارد فورا به پزشک مراجعه کنید.
اگر بخواهم در آینده بچه دار شوم، استفاده از آی یو دی مشکلی ایجاد می کند؟
خیر آی یو دی هیچ تاثیری در بچه دار شدن تان در آینده ندارد و روشی فورا برگشت پذیر در جلوگیری از بارداریست. اگر قصد بارداری داشتید فقط کافیست از پزشک بخواهید آی یو دی را از بدنتان خارج کند. به محض برداشتن آی یو دی، سیکل قاعدگی به حالت نرمال اولیه برمی گردد.
نحوه خارج سازی آی یو دی چگونه است؟
این کار توسط پزشک در مطب و ظرف چند دقیقه انجام می شود. فقط کافیست پاها را بالا برده و در رکاب قرار دهید سپس پزشک با استفاده از فورسپس (انبر مخصوص) آی یو دی را از بدن خارج می کند. ممکن است کمی درد و خونریزی را به دنبال خارج ساختن آن تجربه کنید ولی جای نگرانی نیست و ظرف یک تا دو روز بعد خود به خود از بین می رود.
